----PORTLAR----

[size=12][size=18]HAZIRLAYANLAR :

ADI SOYADI: BeYaz_vE_KefEn

NO: 0207070023


NO: 0207070041

KAYNAKÇA :

www.debian.org
www.mercin.tripod.com
www.doc.ic.ac.uk
www.geocities.com
www.usb.org
www.microsoft.com











İÇİNDEKİLER



BÖLÜM 1 - GİRİŞ

BÖLÜM 2 - PARALEL PORT UYGULAMALARI

BÖLÜM 3 – PARALEL PORT VE DAHASI . . .

BÖLÜM 4 – PRİNTER PORTU

BÖLÜM 5 – BAĞLANTI NOKTALARI, PARALEL VE SERİ PORTLARIN
KARŞILAŞTIRILMASI, ORTAYA ÇIKABİLECEK SORUNLAR

BÖLÜM 6 – SÜRÜMÜ ÇIKAN VE ÇIKACAK OLAN PORTLAR

BÖLÜM 7 – USB PORT VE DAHASI . . .
























BÖLÜM 1 – GİRİŞ

PORT NEDİR?



Bilgisayar ve telekomünikasyon dünyasında, "port" denildiği zaman akla ilk gelen genellikle fiziksel bağlantıda kullanılan ara birimlerdir. Bu tür "port"lar üzerinden bağlanmış herhangi bir makinaya "data" gönderilebilir ve bu makinanın işleyişi kontrol edilebilir. Örneğin, tipik bir bilgisayarda bir veya birden fazla "seri port" bir tane de "paralel port" bulunur. Adından da anlaşılacağı gibi "seri port" dan bilgiler seri (her defasında bir bit) olarak gönderilir ve bu tür "port" lara genellikle tarayıcı (scanner) gibi cihazlar takılır. Her defasında birden çok bit göndermek içinse "paralel port" kullanılır. Bu tip "port" lara da yazıcı (printer) veya "paralel port" bağlantısı olan herhangi bir cihaz takılabilir.

Bizi ilgilendiren ve çoğunlukla İnternet dünyasında kullanılan "port" kavramı ise yukardaki tanımdan biraz daha soyut bir kavramdir. Bu anlamda "port" (ki dokümanın sonuna kadar "port" bu anlamda kullanılacaktir) herhangi bir fiziksel bağlantı yeri değil, mantıksal bir bağlanma şeklidir. Şöyle ki:Günümüz dünyasında birçok işletim sistemi birden fazla programın aynı anda çalışmasına izin vermektedir. Bu programlardan bazıları dışarıdan gelen istekleri (istemci-client/request) kabul etmekte ve uygun gördüklerine cevap (sunucu-server/response) vermektedir. Sunucu programları çalışan bilgisayarlara birer adres verilir (bknz. IP adresleri) ve bu adresler kullanılarak istenilen bilgisayarlara ulaşılır. Peki, ulaşılan bir bilgisayar üzerindeki hangi sunucu programdan hizmet alınmak istendiği nasıl belirtilir?

Bunun için bilgisayarlar üzerinde birtakım soyut bağlantı noktaları tanımlanır ve herbirine, adresleyebilmek için positif bir sayı verilir (port numarası). Bazı sunucu programları, daha önce herkes tarafından bilinen "port" lardan hizmet verirken (örn: telnet->23. port) bazıları da sunucu programını çalıştıran kişinin türüne ve isteğine göre değişik "port" lardan hizmet verir. Dolayısıyla, ağ üzerindeki herhangi bir sunucu programa bağlanmak istenildiğinde, programın çalıştığı bilgisayarın adresinin yanında istekleri kabul ettiği "port" numarasını da vermek gerekir. Örnek verecek olursak:
144.122.156.104 "IP" adresine sahip makinada (orca) çalışan "telnet"
sunucu programına (23. "port" dan hizmet veren) bağlanmak için aşağıdaki satır yazılır.

telnet 144.122.156.104 23

Daha önce de belirttiğimiz gibi bazı sunucu programların belirli "port"lardan hizmet verdiği bilindiği için, bu sunuculara bağlanmak istediğimizde, "port" numarasını vermeye gerek kalmaz. Bu durumda yukardaki satır

telnet 144.122.156.104 şeklinde de yazılabilir.

INETD (Süper Sunucu):

Bilgisayar ilk açıldığında üzerinde çalışan sunucu programlar otomatik
olarak açılış dosyalarından çalıştırılabildiği gibi genel kullanım biraz daha farklıdır.

Değişik "port" ları dinleyen birçok sunucu programın, hiçbir istemciye
cevap vermediği durumda bile, birçok sistem kaynağını gereksiz yere kullandığı düşünülerek, "inetd" adında istemcilerle diğer sunucu programlar arasında koordinasyonu sağlayan bir sunucu program düşünülmüştür. Açılış dosyalarından da başlatılabilen bu sunucu tek başına bütün "port" ları dinler ve herhangi birisine istek geldiği zaman aşağıdaki prosedürü takip eder:

1- /etc/services dosyasından ilgili "port" a hizmet veren servis ismini bulur.
2- konfigürasyon dosyası olan "/etc/inetd.conf" dan bu servis için gelen isteğe nasıl cevap vereceğini belirler ve gerekli programı çalıştırır.
3- bir istek geldiği zaman tekrar 1'e döner.

Bir örnekle anlatmadan önce tipik bir "/etc/services" ve etc/inetd.conf" dosyasının içeriğine bakalım.

<"/etc/services">

tcpmux 1/tcp
echo 7/tcp
echo 7/udp
discard 9/tcp sink null
discard 9/udp sink null
systat 11/tcp users
daytime 13/tcp
daytime 13/udp
netstat 15/tcp
chargen 19/tcp ttytst source
chargen 19/udp ttytst source
ftp-data 20/tcp
ftp 21/tcp
telnet 23/tcp
ktelnet 1023/tcp #Added by AS 5/5/98
smtp 25/tcp mail
time 37/tcp timserver
time 37/udp timserver
name 42/udp nameserver
whois 43/tcp nicname # usually to sri-nic


.
.
.


<"/etc/inetd.conf">

# Ftp and telnet are standard Internet services.
#
ftp stream tcp nowait root /usr/sbin/in.ftpd in.ftpd
telnet stream tcp nowait root /usr/sbin/in.telnetd in.telnetd
#
# Shell, login, exec, comsat and talk are BSD protocols.
#
shell stream tcp nowait root /usr/sbin/tcpd in.rshd
login stream tcp nowait root /usr/sbin/tcpd in.rlogind
exec stream tcp nowait root /usr/sbin/tcpd in.rexecd
comsat dgram udp wait root /usr/sbin/in.comsat in.comsat
talk dgram udp wait root /usr/sbin/in.talkd in.talkd
.
.
.

23. "port" a bir istek geldiğinde, "inetd" "/etc/services" dosyasına
bakarak bu "port" numarasına denk gelen servis ismini ("telnet") bulur. Daha
sonra "/etc/inetd.conf" dosyasına bakarak bu servise denk gelen sunucu programı
("/usr/sbin/in.telnetd") çalıştırır.

BUFFERED PORTS:

Herhangi bir "port" u dinleyen program bir iş yaparken, başka bir deyişle dinlediği "port" a gelen bilgileri almaya hazır değilken, eğer bu "port" "buffered" ise gelen bilgiler kaybolmaz. İşletim sistemi içerisine yerleştirilen programlar sayesinde kapasitesi sınırlı kuyruklara yerleştirilerek ilgili sunucu programın alması için bekletilirler.
Internet üzerinde herhangi bir IP adresi üzerindeki "port" dan hizmet veren sunucu programa bağlantı yapmak isteyen istemci program, sunucu programın çevaplarını (reply) yollamak için bağlantı kuracağı kendi üzerindeki "port" numarasını da sunucu programa gönderir.
"Port" numarası genellikle 2 "byte" olarak tutulur. Bu nedenle 65536 adet "port" numaralamak mümkündür. Genellikle 1024'den küçük olan "port" numaraları özel hakları olan kullanıcılar (root) tarafından kullanılırken, büyük olanlar genel kullanıma açıktır.

BÖLÜM 2-PARALEL PORT UYGULAMALARI
PARALEL PORT ÖZELLİKLERİ
Bilindiği gibi bilgisayarlar yazıcı, tarayıcı, fare, klavye v.b. çeşitli çevre birimlerine sahiptir. Bilgisayar bu cihazlara dijital olarak bilgi gönderir ve bu cihazlardan dijital olarak bilgi alır. Bilgisayar çevre üniteleriyle haberleşmek için seri veya paralel portları kullanır. İletişim cihaza göre seri veya paralel olabilir.
Her portun bilgisayar belleğinde bir adresi bulunur ve her açılışta BIOS bu adres değerlerini RAM belleğe yeniden yükler. Yazıcı portunun da belirli bir adres değeri vardır. Bu adres değeri kontrol edilerek yazıcı portuna bağlı olan aygıtın kontrolü sağlanır. Yazıcı bilgisayara yakın olduğundan aradaki iletişim paraleldir ve bu sebeble yazıcı portuna paralel port adı verilir.
PARALEL PORT ADRESLERİ
IBM uymlu PC/XT/AT bilgisayarlarda en fazla üç adet paralel port adaptörü bulunur. Kurulum adresine bağlı olarak paralel portun işlemci I/O haritasındaki adresi 278h, 378h veya 3BCh olabilir. Bilindiği üzere adresleme heksadesimal sayılarla yapılır. Bu sebeble kullanılan sayıları heksadesimal olduğunu ifade etmek içinde sonda “h” harfi kulllanılır.
Her yazıcı portu data, status ve control olamak üzere üç ayrı port adresinden oluşur. Bunlara paralel port yazmaçları da denir. Yazıcı portunun yazmaç adresleri paralel portun taban adresine göre sıralıdır. Eğer paralel port(yazıcı portu) BIOS tarafından LPT1’e tahsis edilmişse data portu 378h adresinde, status portu 379h adresinde ve control portu 37Ah adresinde bulunur. Paralel port adresleri tipik olarak aşağıdaki listede gösterildiği gibidir.
Yazıcı Data Portu Status Control
LPT1 378h 379h 37Ah
LPT2 278h 279h 27Ah
LPT3 3BCh 3BDh 3BE
PARALEL PORT ADRESLERİNİN TESPİTİ
Hangi adresin hangi yazıcı portuna tahsis edildiğini bulmanın birkaç farklı yolu vardır. Bunlardan en kolay olanı debug kullanmaktır.
DOS tabanlı işletim sistemlerinde bulunan debug programında dump komutu kullanılarak belleğin 0040:0008 nolu adres içeriği ekrana yazdırılır. Kullanım aşağıda görüldüğü şelildedir.
>debug
-d 0040:0008 L8
0040:0008 78 03 78 02 00 00 00 00
Bu örneğin çalıştırıldığı makinada LPT1 378h, LPT2 278h adresindedir. Diğer tafaftan LPT3 ve LPT4 için bir adres tahsisi yapılmamıştır.
Dos tabanlı makinalar için bir başka alternatif komut satırında Microsoft Diagnostics (MSD.EXE) programını çalıştırmaktır. Bu program sayesinde bilgisayarın diğer donanım birimleri hakkında da bilgi almak mümkündür.
PARALEL PORT YAZMAÇLARI VE BAĞLANTILAR
Daha önceden belirtildiği üzere yazıcı portu üç ayrı yazmaçtan yada bir başka deyişle üç ayrı port adresinden oluşur.
Data portu : Data portu aracılığıyla erişilen 8 sayısal çıkış terminali vardır.
Status portu : Status portu aracılığıyla erişilen biri ters çevrilmiş(inverted) 5 sayısal giriş terminali vardır.
Control portu : Control portu aracılığıyla erişilen üçü ters çevrilmiş 4 sayısal çıkış terminali vardır.
Şekil-1 de bir PC’nin yazıcı portu ve yukarıda sözü edilen yazmaçların bacak bağlantıları gösterimiştir. (D=Data,S=Status,C=Control, 18..25 nolu uçlar toprak uçlarıdır.)
Şekil-1 : PC’nin yazıcı çıkışı ve pin-port bağlantıları.

------------------------------------------------------------------------
Tablo-1 : Paralel port yazmaçları ve bunların terminalleri .
7 6 5 4 3 2 1 0
DATA x x x x x X x x
STATUS ~x x x x x - - -
CONTROL - - - - ~x X ~x ~x
~x : negatif lojik(inverted), x : positif lojik
Tablo-1’de görüldüğü üzere status portunun 7. biti olan S7 biti ters çevrilmiştir. Ayrıca C3,C1 ve C0 için de aynı durum geçerlidir. Uygulamada data portunun D0,D1,D2 ve D3 bitleri çıkış terminalleri olarak, diğer taraftan status portunun S6,S5,S4 ve S3 bitleri de giriş terminalleri olarak kullanılmıştır.
PARALEL PORT TERMİNALLERİ
Data portu 74LS374 olarak bilinen yüksek empedans durumlu oktal D-tipi flip-flop tarafından sürülür. Bu entegre 2.6 mA akım verelebilir(source) ve 24 mA’e kadar akım çekebilir(sink). Bu sebeble kullanılacak ara birim devresi için data terminallerinden alınan zayıf akım ihtiyaca göre kuvvetlendirilir. Data portundaki bilgiyi geri beslemeyle okumak için anakart üzerinde 74244 olarak bilinen yüksek empedans durumlu tampon(buffer) entegresi kullanılır.
Control portu pinleri 7405 invertör entegresi tarafından sürülür. C2 hariç bütün veri yolları terslenmiş haldedir. C2 yolu 16 nolu terminal ucuna verilmeden evvel iki defa terslendiği için aktif lojik mantığına göre çalışır. Control pinleri dışarı ancak 1 mA akım verebilir ve en fazla 7 mA akım çekebilir.